AIP dieet: Auto Immuun Paleo eliminatie protocol

AIP is het Auto Immuun Paleo dieet. Het AIP dieet is een eliminatie dieet waarbij je in de eerste fase vooral verse groente, fruit, vlees en vis eet. Het protocol schrijft voor dat je alle bewerkte producten, maar ook eieren, zuivel, peulvruchten, granen, noten en zaden achterwege laat.

Met name bij een auto-immuunziekte kan het AIP dieet erg zinvol zijn. Maar dan moet je wel goed weten waar je aan begint en het op de juiste manier toepassen. Vooral de eliminatiefase is erg heftig, maar juist belangrijk om later een goede her-introductie uit te kunnen voeren.

Op deze pagina vind je informatie om je verder op weg te helpen. Direct aan de slag? Kijk dan hier voor alle AIP dieet recepten.

Wat is het AIP dieet?

Het AIP dieet is een eliminatie en provocatie dieet gebaseerd op paleo. Het is ontwikkeld voor mensen met een auto-immuunziekte. In de eerste fase is het dieet vrij streng. Je volgt een strikt paleo dieet. Dus je eet geen bewerkte producten, zuivel, nachtschade, peulvruchten en (pseudo)granen. Maar je laat daarnaast ook noten, zaden en eieren weg. Je eet zelfs geen specerijen gemaakt van zaden.

Alle genoemde voedingsmiddelen kunnen een ontstekingsreactie geven. Die wil je natuurlijk altijd voorkomen, maar juist bij een auto-immuunziekte is het van belang rust in je lijf te creëren. In de fases na de eliminatiefase kun je voedingsmiddelen heel geleidelijk weer in stapjes herintroduceren. In de eliminatiefase zorg je voor afname van reacties. Na die rust kan je lijf wellicht weer meer voedingsmiddelen verwerken die licht ontstekingsremmend zijn. Maar als je lijf dat (nog) niet kan, wil je ook precies weten door welk voedingsmiddel weer een reactie uitlokt. Bij herintroductie van meerdere groepen tegelijk kun je datgene wat problemen geeft niet goed identificeren. AIP betekent dus dat je heel bewust moet gaan eten.

Het AIP dieet lijkt het meest op paleo. Zo eet je vooral grasgevoerd vlees, wild gevangen vis en biologische groente, fruit, wortels en knollen. Maar het is (met name in de eliminatiefase) dus wel een stuk strenger.

Wat is een auto-immuunziekte?

Bij een auto-immuunziekte valt het immuunsysteem het eigen lichaam aan. Er zijn heel veel verschillende soorten auto-immuunziekten en veel daarvan zijn moeilijk te behandelen. Bekende zijn MS, Hashimoto, Graves, Bechterew, Crohn, Sjögren, Astma en Lupus. Opvallend is dat veel van deze aandoeningen ook samengaan met persisterende ziekte van Lyme en EBV.

Voeding aanpassen kan helpen om ontstekingsreacties te verminderen. Alle bovenstaande aandoeningen gaan namelijk ook vaak gepaard met diverse intoleranties.

Wanneer besluit om het AIP dieet te volgen?

Persoonlijk ken ik veel verhalen van mensen die er enorm door vooruit gegaan zijn.

Maar het is wel een zwaar dieet. Je moet 100% bereid zijn het te volgen. En je moet AIP vooral in de eliminatiefase op de juiste manier toepassen. Heel zorgvuldig en niet van alles toch eten, bewust of onbewust. Anders denk je wellicht onterecht dat het niet voor je werkt en dat zou zonde zijn. En je creëert ook niet de stabiele basis van waaruit je weer kunt gaan opbouwen.

Wat eet je niet bij AIP?

Bij een AIP dieet eet net als bij paleo zo puur mogelijk en geen zuivel, nachtschade, peulvruchten of (pseudo)granen. Maar je laat ook noten, zaden en ei weg.

Ook het mijden van nachtschades is heel strikt. Eten veel mensen die het paleo dieet volgen af en toe nog wel zongerijpte tomaat, wat paprikapoeder op je vlees of een druppeltje sambal… Bij AIP doe je dat in eerste instantie absoluut niet. Dus helemaal geen paprika of tomaatjes maar ook geen paprikapoeder, chilivlokken of sambal. En al helemaal geen aardappel, goji-bessen of aubergine.

Omdat je geen zaden eet vallen ook veel specerijen weg. Denk aan komijn, korianderzaad en zwarte peper. Maar ook besjes waar het zaad nog in zit, zoals jeneverbes. Soms moet je zelfs oppassen met fruit waar zaadjes in zitten. Denk aan frambozen en bramen. Deze kun je er wel uit zeven.

Het uitbannen van bewerkte producten gaat verder dan bij paleo. Je eet bijvoorbeeld helemaal geen zoetstoffen. Waar sommige mensen die paleo eten nog wel erythritol eten, neem je dat bij AIP absoluut niet. Je gebruikt ook geen bindmiddelen waar je bij gewoon paleo nog mee kunt smokkelen. Dus geen xanthaangom of andere soorten gom.

Wat eet je wel bij AIP?

Je focus ligt op biologische groente, fruit, wortels en knollen. Je eet grasgevoerd vlees, wild, échte scharrelkippen en wild gevangen vis. Grasgevoerde bottenbouillon is net als bij paleo een aanrader. Net als gefermenteerde producten (met name van groente en kokos).

Zuivel vervang je met kokosmelk of tijgermelk. Heel veel andere plantaardige melk kan niet. Amandelmelk, sojamelk en havermelk zijn allemaal niet toegestaan.

Als meelvervangers gebruik je (bak)banaan, kokosnoot, cassave en tijgernoten. Tijgernoten zijn namelijk geen noten maar knolletjes die op wortels groeien. Tijgermeel wordt ook wel chufameel genoemd. Bindmiddel komt meestal van zetmeel rijke wortelen zoals arrowroot en tapioca (cassave zetmeel). Alle andere melen die vaak gebruikt worden bij een glutenvrij dieet zijn niet toegestaan. Dus geen havermeel, boekweitweel, amandelmeel of lijnzaad.

Je eet geen witte suiker. Suiker laat je bloedsuikerspiegel erg schommelen. En dat werkt ook ontstekingsbevorderend. Wil je echt iets zoeter maken? Dan doe je dat met mate. En altijd op een natuurlijke manier. Dus je neemt dadels, kokosbloesemsuiker of maple syrup. In plaats van geraffineerd keukenzout neem je Keltisch zeezout of roze Himalaya zout.

Groene kruiden die gemaakt zijn van blad mogen gewoon. Dus oregano, bieslook, koriander, kervel, dragon, peterselie. Specerijen die niet van zaden gemaakt zijn mogen ook: denk aan gember, laos en kurkuma (wortels) en sereh (blad/stengel). Daaronder vallen ook specerijen waar je het wellicht niet van zou verwachten: vanille (merg) en kaneel (boomschors).

Voedingslijst AIP

Een hele fijne, overzichtelijke voedingslijst vind je bij Catharine Delmarcel. Deze is gratis en online direct toegankelijk. Catharine beheert ook een facebookgroep waar je met veel vragen terecht kunt. Op de website van Catharine vind je ook recepten.

Daarnaast zijn er zijn meerdere diëtisten die je betaald kunnen begeleiden als je dat nodig hebt. Of er zijn boekjes te bestellen voor een kleine financiële bijdrage.

Recepten AIP

Op ‘Eet lekker anders’ vind je uiteraard ook recepten. Filter op AIP en alle recepten met ingrediënten die je niet mag vallen weg. Let er wel op dat ik recepten maak voor meerdere diëten en intoleranties. Soms bevat het basis recept voedingsmiddelen die niet zijn toegestaan, maar waar mogelijk geef ik een aangepaste variant speciaal voor AIP. Kijk dan hier voor alle AIP recepten van ‘Eet lekker anders’.

Wahl’s paleo protocol

Een ander dieet dat gebaseerd is op paleo is het Wahl’s paleo protocol.

Wahl’s bestaat uit 3 fasen: introductie, paleo en paleo ketogeen. Fase 2 en 3 kun je afwisselend volgen. Het dieet geeft de voorkeur aan groenten waarbij deze in 3 categorieën verdeeld worden: groen, zwavelrijk en kleurrijk. Bij elkaar opgeteld eet je ongeveer 700 gram groenten en 150 gram fruit. Aangevuld met gefermenteerde producten, algen en zeewier. Ongeveer 3x per week vis, 2x per week rood vlees, verder aanvullen met gevogelte.

Hoewel dit een erg gezond dieet is kan het conflicteren met een laag histamine dieet vanwege alle voedingsmiddelen die uit zee komen en omdat het veel gefermenteerde voeding bevat.

Meer info: Met MS en vork.

Verschil AIP dieet en Wahl’s

AIP lijkt erg op Wahl’s. AIP richt zicht op alle auto-immuunziekten. Wahl’s is oorspronkelijk ontwikkeld voor MS.

Beide leggen de focus op groente, fruit, vlees en vis. Maar bij Wahl’s eet je nog meer groente. Het belangrijkste verschil is zetmeel (koolhydraten) Waar Wahl’s protocol ook ketogeen kan worden en zetmeel mijdt is dit bij AIP wat lastiger. Zo wordt bijvoorbeeld juist gebakken met arrowroot en tijgernotenmeel dat veel zetmeel bevat.

AIP dieet en Wahl’s bij ‘Eet lekker anders’

Alle recepten in de categorie AIP zijn geschikt voor de eliminatie fase. Maar let op: de basis van veel recepten is niet AIP. Je moet dus bij de recepten kijken onder het kopt ‘Variant voor AIP’. ‘Eet lekker anders’ is namelijk bedoeld voor mensen die verschillende diëten volgen. En de ene persoon moet andere ingrediënten weglaten dan de andere. Ieder recept in de categorie AIP geeft dus minimaal een variant en tips hoe je het basisrecept kunt aanpassen.

De herintroductie fasen vind je niet terug in de indeling. De reden hiervoor is dat voor de eliminatiefase duidelijke regels gelden. Maar de herintroductie kan voor iedereen anders zijn. Meestal weet jij dan zelf het beste wat bij jou wel en niet kan.

Ben je al een stap verder en heb je noten, zaden of ei zonder problemen weer geïntroduceerd? Kijk dan onder paleo of zoek via het scherm op de homepage. Daar kun je filteren voor specifieke intoleranties. Bijvoorbeeld ‘paleo’ en ‘vrij van noten’.

Wahl’s wordt bij ‘Eet lekker anders’ verder niet apart genoemd. Volg je dit protocol dan kun je het beste bij AIP kijken, eventueel in combinatie met koolhydraatarm.